Zoals iedereen weet, bestaat de zwangerschap uit drie trimesters van elk ongeveer drie maanden. De periode die daarop volgt wordt niet vaak genoemd, maar is net zo intens. Experts pleiten er daarom voor om deze periode het 4^e trimester te noemen. Deze periode begint direct bij de bevalling en loopt totdat de baby drie maanden is.

De Britse auteur en activiste voor een natuurlijke geboorte Sheila Kitzinger beschreef het vierde trimester voor het eerst in de jaren 70:

“Het vierde trimester is een periode die zo’n drie maanden duurt en ervaren wordt als zeer intens, zeker bij een 1^e baby. In deze ingrijpende periode voelen vrouwen zich buitengewoon emotioneel en kwetsbaar en ervaren gevoelens als verwarring, wanhoop, angst en depressiviteit.”

Recentelijk heeft de Amerikaanse kinderarts en auteur Doctor Harvey Kamp opnieuw aandacht gevraagd voor het vierde trimester door te stellen dat niet alleen voor ouders deze periode zeer ingrijpend en uitdagend is, maar ook voor de baby:

“Als baby’s het voor het zeggen hadden, dan waren ze liever nog een paar maanden extra in de baarmoeder blijven zitten. Daarom zouden we de pasgeboren baby eigenlijk moeten behandelen als een foetus buiten de baarmoeder”

Alhoewel deze eerste weken slopend kunnen zijn voor de ouders, ervaren velen dit ook als een periode waarin ze overlopen van liefde en volop kunnen genieten van hun kleintje. Je zult zien dat het zien groeien van je kleintje en het ontwikkelen van zijn of haar persoonlijkheid een geweldig avontuur is!

Het is belangrijk je mentaal en fysiek voor te bereiden op het vierde trimester. Dit zal je helpen om rustig te wennen aan je rol als ouders en je zoveel mogelijk aan je kind aan te passen en te genieten van deze speciale periode. Hieronder behandelen we enkele challenges uit deze periode:

1. De sociale en zintuigelijke ontwikkeling van je pasgeborene

Je kleintje herkent je stem als geen ander omdat hij deze al zo vaak gehoord heeft toen hij nog in de buik zat. Misschien betrap je jezelf er wel eens op dat je met een hogere stemtoon zingt en praat als je je baby in de je armen draagt. Dit is instinctief omdat je weet dat je baby hogere stemtonen het mooist vindt. In het Engels noemt men dit ook wel “infant- directed speech”.

Je kunt je baby zoveel mogelijk stimuleren in deze fase door met hem te communiceren. Praat met hem, zing, stel hem vragen (en bedenk de antwoorden), maak oogcontact en aarzel vooral niet om te overdrijven in je gezichtsuitdrukkingen. Maak van elke gelegenheid gebruik om dingen uit te leggen: als je de baby aankleedt, als je hem in bad doet of de luier verschoont. Kies speeltjes, boeken en mobielen die kleurcontrasten bevatten en let op dat je je niet laat afleiden door je eigen smartphone of tablet als je baby probeert met je te communiceren.

2. Je baby kalmeren en rustig maken

Ouders die hun eerste kindje verwachten, spenderen soms een fortuin aan de nieuwe babykamer – om er later achter te komen dat de baby daar helemaal niet in wil slapen. “Ik kan hem niet wegleggen!” en “Hij slaapt alleen maar op mij!” zijn uitspraken die vaak gedaan worden door nieuwe ouders. Meestal gevolgd door een diepe zucht….

Probeer de situatie echter eens te bekijken vanuit je baby’s perspectief. Hij heeft negen maanden in een warme en donkere baarmoeder gezeten, waar hij te allen tijde zijn buikje kon vullen dankzij de placenta en de navelstreng en dus nooit een hongergevoel heeft ervaren. Hij werd de hele dag gewiegd en geschommeld terwijl jij lekker je ding deed. Ten slotte boden je spijsverteringssysteem en bloeddruk een aangenaam gedempt achtergrondmuziekje…

Veel wetenschappers, zoals ook Dr. Harvey Karp, suggereren dat de beste manier om een baby aan de nieuwe wereld te laten wennen is door het leven in de baarmoeder zoveel mogelijk na te bootsen. Het feit dat je je baby instinctief wiegt om hem rustig te krijgen, schommelt op de schommelstoel en een white noise aanzet als hij slaapt, zijn allemaal aanwijzingen dat dit idee verankerd zit in ons instinct.

Een baby dragen in een draagdoek is handig als je je handen vrij wilt hebben om aan je dagelijkse klusjes toe te komen. Daarnaast is het een geweldige manier voor je baby om zich nog steeds verbonden te voelen met jouw lichaam. Een draagdoek houdt hem warm en geeft hem een continu gevoel van veiligheid omdat hij jouw lichaamsgeur ruikt en je stem hoort. Let er goed op bij het dragen in een draagzak of draagdoek dat je baby met het gezicht naar je toe zit en niet met het gezicht naar de wereld toegedraaid. Het ruggetje moet ondersteund worden. Houd tussen de kin en de borst van het kind een ruimte aan van ongeveer twee vingers.

Sommige baby’s houden ervan om ingebakerd te worden gedurende de eerste weken. De baby voelt zich begrensd in zijn bewegingen, iets wat ook in de baarmoeder het geval was. Mocht je het willen proberen, let dan goed op dat je je baby veilig inbakert. 

Sommige baby’s (maar niet alle!) houden van een warm bad, helemaal als je samen met hem in bad gaat. Ook hier geldt: zorg ervoor dat dit in veilige omstandigheden gebeurt: 

Mocht je nou alles al geprobeerd hebben en blijft je baby maar huilen wanneer je hem neer probeert te leggen, bedenk dan dit een eeuwenoude zelfbeschermingsstrategie is. De baby is volledig afhankelijk van jou, dus wil zich ervan verzekeren dat hij warm gehouden wordt, vlak bij de borst blijft om te kunnen drinken wanneer hij maar wil en veilig beschermd in zijn ouders’ armen kan blijven. Deel deze verzorgende maar oh zo zware taak samen met je partner en wie je maar bereid kunt vinden om te helpen knuffelen. Als iedereen thuis gebukt gaat onder slaaptekort, dan valt co-sleeping te overwegen. Op deze manier hoef je niet steeds je bed uit om naar de baby te gaan en hem op te pakken. Let op: co-sleeping moet gebeuren onder veilige omstandigheden!

3. Huilen en krampjes

Gedurende het vierde trimester zal je baby ongetwijfeld veel huilen, meer dan op andere momenten in zijn leven. Vanaf de 6^e week zal dit steeds minder worden.

Buikkrampjes worden ook wel omschreven als samentrekkingen van de spieren in de darmwand. Ze zijn erg vervelend voor je kleine. Ze beginnen meestal een half uur à een uur  na de voeding, vooral ‘s avonds. Je baby begint hard te huilen, wat vervolgens uren kan duren.

Studies wijzen uit dat een kwart van de baby’s hier last van zou hebben. Helaas is er geen echt wondermiddeltje tegen deze nare krampjes. Wat het beste werkt is: hem ervan verzekeren dat je er bent en dat je hem hoort en ziet, hem proberen te troosten en op deze manier rustig te maken. Het goede nieuws is dat nog maar weinig baby’s hier na drie maanden nog last van hebben.

4. Borstvoeding en huid-op-huidcontact

Borstvoeding geeft je kleintje de best mogelijke start in het leven. Moedermelk bevat tal van antilichaampjes en beschermende factoren en past zich voortdurend op de behoeften van je baby aan. Geen enkele poedermelk kan hieraan tippen . Niets komt in de buurt van de voordelen die je eigen melk voor de gezondheid van je baby biedt.

In ontwikkelde landen start acht op de tien moeders start met borstvoeding maar velen ondervinden meer moeilijkheden dan verwacht. Een studie wijst uit dat na 3 dagen zelfs 92 % van deze nieuwe moeders al problemen ervaart tijdens de borstvoeding.

Als je naar websites of boeken over borstvoeding leest, dan lees je vaak dingen als “borstvoeding zou geen pijn moeten doen” maar de realiteit is dat veel moeders pijnlijke tepels hebben in de eerste weken. Tussen de 2^e en de 5^e dag komt de melkproductie op gang en kunnen je borsten gestuwd en gevoelig worden. Je lichaam maakt een grote verandering door; na de kleine hoeveelheden colostrum wordt er ineens veel melk geproduceerd wat je lichaam energie kost.

Pasgeborenen hebben een hele kleine maag (net zo groot als een kers) en hebben dus korte en frequente voedingen nodig, wel 8 tot 12 per 24 uur. Sommige baby’s drinken heel snel en zijn in 10 minuten verzadigd, anderen hebben toch wel meer tijd nodig, een half uur tot drie kwartier nodig. Voeden op verzoek is de beste manier om in de behoeften van je baby te voorzien. Vergeet de klok en gebruik geen schema’s of iets dergelijks. De ene keer vraagt de baby weinig om de borst, terwijl hij op andere momenten onverzadigd lijkt en zich na 10 minuten alweer meldt. Maak je vooral geen zorgen; dit is allemaal normaal.

Huid- op -huid contact is onlosmakelijk van borstvoeding; het directe contact met je baby (het liefst enkel in een luier gekleed) zorgt voor directe stimulans van de hormonen prolactine en oxytocine, voor geborgenheid en voor een natuurlijke zoek-hap reflex bij de baby. Leg hem met zijn buikje op jouw ontblote borst en leg er een dekentje over als jij het prettig vindt, je zal snel merken wat voor aangenaam gevoel het geeft.

Huid-op-huidcontact helpt ook je baby om te wennen aan het leven buiten de baarmoeder. Op deze manier voelt hij zich veilig, rustig en ontspannen. Zowel bij de moeder als bij de baby maakt het het knuffelhormoon oxytocine aan, wat de hechting bevordert. Maak er dus een relaxte gelegenheid van: Zet een ontspannen muziekje op, pak er wat snacks bij, lees een leuk boek en geniet volop van deze huid-op-huid momentjes 😊

Soms heeft de borstvoeding even tijd nodig om goed op gang te komen en soepel te lopen. Neem de tijd en laat je ondersteunen, binnen een paar weken zal je melkproductie volledig afgestemd zijn op de behoeften van je baby. Wellicht zal je stuwing ervaren maar na een paar dagen zullen je borsten minder gaan lekken en zal de vraag en aanbod met je kindje steeds duidelijker worden.

5. De rol van je partner

Partners kunnen ook van huid-op-huid-contact met de baby genieten en een belangrijke rol spelen in het slagen van de borstvoeding. Studies wijzen uit dat wanneer vaders (of partners van gelijke sekse) de moeder goed ondersteunen, dit een positieve invloed heeft op haar gemoedtoestand en motivatie. Kortom: moeders gaan langer door met borstvoeding als ze zich gesteund voelen door hun partner.

Ook al kan je partner dan niet zelf voeden, hij/ zij kan wél helpen door te helpen de baby aan te leggen, hem een boertje te laten doen, hem te troosten of de luier te verschonen. De kraamverzorgster zal jullie leren om dit allemaal samen te beleven en langzaamaan helemaal zelfstandig te doen. Samen zijn, begrip voor elkaar hebben is een belangrijke voorwaarde voor het goed verlopen van de eerste weken na de geboorte en later.

Misschien lees je dit en heb je geen partner of heb je een partner die niet veel bij je kan zijn. Zoek dan steun en hulp bij je familie of vrienden. Blijf niet alleen, hulp vragen is esssentieel. 

Kortom: het is zeker geen makkelijke periode maar probeer er wel zoveel mogelijk van te genieten. Sleutels tot succes in deze periode zijn: rust, aanpassing, acceptatie, self care, cocooning en jezelf de tijd gunnen!

Bronnen:

www.nichq.org/insight/moms-deserve-better-care-fourth-trimester
www.sciencedaily.com/releases/2014/08/140811165817.htm

www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4243010
www.mayoclinic.org/healthy-lifestyle/infant-and-toddler-health/in-depth/infant-development/art-20048012
www.parentingscience.com/newborns-and-the-social-world.html
www.sciencedaily.com/releases/2020/02/200203151158.htm